REZENE
Latince / İngilizce / Almanca / Fransızca adlar: Foeniculum vulgare Miller ssp. vulgare var. vulgare / Bitter fennel / Bitterfenchel, Wilder Fenchel / Fenouil commun
Botanik özellikler: 2 m yüksekliğinde, çok yıllık, otsu bir tür. Gövde kalın ve içi boş, çıplak, Yapraklar ipliksi parçalı, tabandakiler 30 × 15 cm, 3-6 cm uzunluğundaki kınlarıyla gövdeyi sarmış, gövde yaprakları ise sapsız. Çiçek toplulukları 12-15 cm çapında, şemsiye şeklinde; çiçek durumların sapları 12-15 adet. Mayıs - eylül aylarında açan çiçekler 2-3 mm çapında, sarı. Meyve 4-4.5 × 2-3 mm, grimsi yeşil, ovoid, çıplak, tatlımsı.
Yayılış: Akdeniz ülkeleri, Romanya, Bulgaristan, Macaristan, Almanya, Asya. Türkiye’de Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz bölgeleri. Yetiştirilir.
Doğal yetişme ortamı: 1200 m’ye kadar yükseklikte kurak yamaçlar, ekili alanların yakını, deniz kıyısına yakın kurumuş sulak alanlar
Yetiştirme koşulları: Sıcak, bol güneşli yerleri, süzek, gübrece zengin (özellikle potasyum ve fosforlu) ve bazik toprakları tercih eder. Dayanıklıdır ve ortama kolay uyum sağlar ancak çok soğuktan, bol yağış alan tropik bölgelerden, kuvvetli rüzgardan hoşlanmaz. Kışın aşırı nem ve dondan korunması gerekir. Kişniş (kokusunu değiştirebilir) ve dereotu (melezlenme olabilir) ile birlikte yetiştirilmemelidir. Kurak ve fakir topraklarda yetişenlerin tadı acıdır. İlkbahar veya sonbaharda ekilen meyvelerle (‘tohum’) üretilir. İlkbaharda ekilen meyveler 20°C’de 7-10; sonbaharda gece sıcaklığının 5°C’den aşağıya düşmediği günlerde ekilenler ise 14-20 günde çimlenir. Özellikle süzek topraklarda yetişenler ilkbaharda köklerinin ayrılmasıyla da çoğaltılabilir. Meyvelerin koparılması yapraklanmayı arttırır.
Hasat zamanı: İlkbahar (yaprak), sonbahar (meyve) İçerik: Aromatik yağlar, mineraller (özellikle potasyum), vitaminler (özellikle A, B, C, E, K)
Kullanılan kısım: Meyve, aromatik yağ
Tıbbi etki: Antienflamatuvar, antimikrobiyal, antimutajenik, antioksidan, antispazmotik, antitrombotik, aperitif, dijestif, diüretik, emmenagog, galaktogog, gastroprotektif, hepatoprotektif, hipotansif, karminatif, kolik tarzı ağrıları azaltıcı (çocuklarda), korizit, sedatif, iştahı hafifçe baskılayıcı, laksatif (hafif), litolitik, metabolizmayı hızlandırıcı, sitotoksik
Kullanım şekli ve dozu: Meyve (toz): 5-7 g / gün (0-1 yaş: 1-2 g / gün; 1-4 yaş: 1.5-3 g / gün; 4-10 yaş: 3-5 g /gün) Meyve: 2 × 300 mg / gün (yemeklerden önce çiğnenir) Tıbbi çay: 5-7 g / gün (Soğutulup göz ve yüz banyosu da yapılabilir.) Tentür: 2-3 × 5-15 ml / gün Aromatik yağ: 4 damla / gün (masaj yağı olarak)
Uyarılar: Meyveleri güvenilir yerden alınmalıdır, zira zehirli türlerin meyveleriyle karışabilir. Sürekli kullanım 2 haftayı aşmamalıdır. Bulantı, kusma, ışığa duyarlılık, alerjik deri reaksiyonu ve ödeme neden olabilir. Bazı antibiyotiklerle etkileşir. Havuç, kereviz gibi gıdalara alerjisi olanlar, meme ve rahim kanseri hastaları ve hormon tedavisi görenler kullanmamalıdır. Menopoz öncesi adet sıklığını arttırır. Anne adayları ve emzirenler aromatik yağı kullanmamalı, çayı az kullanmalıdır.
Yemek olarak kullanımı: Genç yaprakları ve gövdeleri sebze olarak kullanılır. Yaprakları özellikle balık, karbonhidratlı yiyecekler ve zeytin salamurasına tad vermek için limonla birlikte konur. Meyveleri unlu gıdalar, salata, şekerleme ve alkollü içeceklere koku verir. Nefesi güzel kokutur.
Veterinerlikte kullanımı: Tek ve çift tırnaklı ve evcil hayvanlarda kullanılır.
Kaynaklar: Alexandrovich I, Rakovitskaya O, Kolmo E et al. 2003. Altern Ther Health Med 9(4): 58-61 Coşge B, Kıralan M, Gürbüz B. 2008. Nat Prod Res. 22(12): 1011-6 Esquivel-Ferriño PC, Favela-Hernández JM, Garza-González E et al. 2012. Molecules 17(7): 8471-82 Ghanem MT, Radwan HM, Mahdy el-SM et al. 2012. Pharmacognosy Res 4(2): 104-8 Iten F, Saller R. 2004. Forsch Komplementarmed Klass Naturheilkd 11(2): 104-8 Raal A, Orav A, Arak E. 2012. Nat Prod Res 26(13): 1173-8 Rahimi R, Ardekani MR et al. 2013. Chin J Integr Med 19(1): 73-9
Buradaki Bilgiler Hekim, Eczacı ve Diğer Sağlık Profesyonellerini bilgilendirmek amacıyla bilimsel makaleler referans alınarak hazırlanmıştır. Fitoterapi ve Aromaterapi bir uzmanlık alanıdır. Hekiminize ve Eczacınıza danışmadan buradaki bilgilerle hastalık tedavi edilemez! Bitkisel ürünler İlaç değildir. Hastalıkların teşhisi ve tedavisi için kullanılamaz!
İlgili yasa ve reklam yönetmelik kurallarına uyularak endikasyon ve hastalık adı belirterek bitkisel destek ürünleriyle ilgili tanıtım yapılmamaktadır.